Geniz Eti & Bademcik Hastalıkları ve Ameliyatları

Bademcik Nedir? Neden Ameliyat Edilir?

Bademcikler ağız boşluğunda dil kökünün her iki yanında bulunan, vücuda giren mikropları toplayan ve vücutta savunma maddelerinin yapılmasını sağlayan organlarımızdır. Bademciklerin fonksiyonu çocukların mikropları tanıdığı ve bağışıklık sisteminin mikroplara karşı cevap oluşturduğu erken çocukluk döneminde önemlidir, bademciklerin bu fonksiyonu yaş ilerledikçe süratle azalır. Bazı çocuklarda 4-5 yaş civarı sık enfeksiyona bağlı fazla büyürler ve enfeksiyon müzminleşerek bademcik fonksiyonunu bozar. Artık korumaktan ziyade çocukta enfeksiyon kaynağı olmaya başlar. Bazı çocuklarda ise boyutlarının büyük olması solunuma ve yemek yemesine engel olup gece solunum durmasına neden olmaktadır. Bu gibi durumlarda bademciklerin ameliyatla çıkarılması gerekmektedir. Bademciklerden başka boğazda birçok yerde aynı yapıda dokular olduğundan bademciklerin alınması bağışıklık sistemini olumsuz etkilemez.

Sık tekrarlayan bademcik iltihapları her iltihap tekrarladığında antibiyotikle tedavi edilebilir. Müzmin bademcik iltihapları 3-4 haftada bir yapılan uzun etkili penisilin iğneleri ile kontrol altında tutulabilir. Ancak bu kadar sık antibiyotik kullanılmasının vücutta çeşitli olumsuz etkilerinin olacağının akılda tutulması gerekir.

Bademciklerin Alınması Şu Durumlarda Gereklidir?

  • Bademcik iltihabının sık tekrarlaması (çocuklarda yılda 3 – 5’ten fazla, erişkinlerde yılda 2’den fazla)
  • Uykuda solunum durması (uyku apnesi hastalığı)
  • Bademcik apsesi,
  • Kötü huylu bademcik tümörü şüphesi
  • Solunum ve yutma güçlüğü yapan aşırı bademcik büyümesi,
  • Nefes / ağız kokusu yapan, lenf bezlerinin şişmesine neden olan müzmin bademcik iltihapları,
  • Kalp romatizması (akut romatizmal ateş), kalp kapakçığı iltihabı veya böbrek iltihabı olan kişilerde görülen müzmin bademcik iltihapları,
  • Çene yapısını bozan geniz eti ve bademcik büyümeleri.

Çocukta burun solunumu bozukluğu veya horlama varsa, genellikle bademcik ve geniz eti birlikte alınır.

Geniz Eti Nedir? Neden Ameliyat Edilir?

Adenoid dokusu veya geniz eti, burnun arka tarafında yumuşak damağın üst tarafında bulunan ve vücudu mikroplardan koruyan lenfoid bir dokudur. Normalde tüm çocuklarda bulunur ve ağızdan bakıldığında görülmez. Eğer fazla büyürse genizde ve burunda tıkanıklığa neden olarak belirti verir. Aşağıdaki belirtiler ortaya çıkar:

  • Burun solunumunun bozulması, ağızdan soluma, horlama, uykuda solunum durması
  • Burun, geniz ve sinüslerin tekrarlayan veya müzminleşen iltihapları
  • Ağır işitme ile birlikte orta kulak iltihapları ve orta kulakta sıvı birikmesi
  • Boyunda bezelerin büyümesi

Bu belirtiler varsa büyümüş veya iltihaplanmış olan geniz eti ameliyatla çıkarılmalıdır.

Geniz Eti ve Bademcik Ameliyatının Yapılmaması Durumunda Neler Olabilir?

Eğer ameliyat bademciklerin aşırı büyük olması ve geniz etine bağlı uykuda nefes kesilmesi (uyku apnesi) veya nefes alma / yutma zorluğu nedeniyle önerilmişse ameliyatın yapılmaması aşağıdaki problemlere neden olabilir:

  • Uykuda nefes kesilmesine bağlı kalp ve akciğer yetmezlikleri
  • Kalp ritmi bozuklukları, yüksek tansiyon (çocuklarda bile görülebilir)
  • Uykuda ani ölüm
  • Büyüme ve gelişme geriliği (Büyümüş olan bademcikler ve geniz eti alındıktan sonra çocukların çoğunluğunda büyüme ve gelişmenin hızlandığı da bir gerçektir.)
  • Devamlı ağız solunumuna bağlı yüz ve çene kemiklerinde şekil bozuklukları
  • Dişlerde çarpılmalar ve çene kapanma bozuklukları
  • Kronik (müzmin) orta kulak iltihabı ve sinüzitler

Eğer ameliyat sık tekrarlayan veya müzmin bademcik iltihabı nedeniyle önerilmişse ameliyatın yapılmaması aşağıdaki problemlere neden olabilir:

  • İleride kalp yetmezliğine neden olabilecek kalp romatizması, kalp kapakçığı iltihabı
  • İleride böbrek yetmezliğine neden olabilecek böbrek iltihabı
  • Vücutta devamlı bir iltihap odağı varlığına bağlı çeşitli müzmin hastalıklar, devamlı yorgunluk, halsizlik

Geniz Eti ve Bademcik Ameliyatı Hangi Yaşta Yapılmaktadır?

Bademcik hastalıkları çocuk yaş grubu hastalığı olarak bilinmekle birlikte erişkinlerde de görülebilmektedir. Alt yaş sınırı zorunlu haller dışında 3 yaş olarak belirlenmiştir. Erişkinlerde de sık boğaz enfeksiyonu ve solunum yolunu tıkayıcı belirtiler varsa ameliyat yapılmalıdır. Üst yaş sınırı yoktur, genel olarak ileri yaşlarda bu hastalığın görülme oranı düşüktür ve anestezi açısından eşlik eden riskli hastalıklar mevcutsa çoğu zaman basit çözümler tercih edilmektedir.

Geniz Eti ve Bademcik Ameliyatlarının Riski Nedir?

Bademcik ve geniz eti ameliyatları çocuklarda en sık uygulanan ameliyatlardır ve riski oldukça düşüktür. 14.000 ameliyattan birinde anesteziye veya cerrahiye bağlı ciddi komplikasyon, 1000 ameliyattan 5 inde ciddi kanama oranı bildirilmiştir. Toplumda bademcik ameliyatından sonra daha sık farenjit olunduğu yolunda bir inanış vardır ama bademciklerin alınması farenjit olma oranını artırmamaktadır. Bademciklerin alınmasının bağışıklık sistemi üzerine olumsuz etkisi yoktur.

Geniz Eti ve Bademcik Ameliyatı Nasıl Yapılmaktadır?

Girişim çocuklarda genel (narkoz) anestezi altında yapılır. Anesteziyi takiben ağız özel bir alet ile açıldıktan sonra yumuşak damağın ve küçük dilin üst kısmında bulunan büyümüş olan geniz eti, ağızdan sokulan bir alet ile çıkartılır. Bademcikler çevredeki kaslardan ve örtüden sıyrılır ve bağlantı yerlerinden ayrılarak, açık olan ağızdan çıkarılır. Takiben kanama kontrolü yapılır ve ameliyat sonlandırılır. Bademciklerin çıkarılması için makas, bistüri (bıçak) gibi klasik teknikler kullanılabildiği gibi, dokuyu elektrikle yakma (elektrokoter, radyofrekans…), veya benzeri yeni teknolojiler de kullanılabilir. Bu tekniklerin her birinin kendine göre avantaj ve dezavantajları mevcuttur.

Ameliyattan Önce Hastanın Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

Girişimin uygulanacağı günden önceki gece saat 24.00 ‘ten sonra çocuğunuza hiçbir şey yedirip içirmememiz gerekir. Ancak kullanmakta olduğu ilaçları ameliyat günü sabahı erken saatte, beraberinde az miktarda su ile içirebilirsiniz. Ameliyattan önceki 1 hafta boyunca aspirin gibi kanamayı arttırabilecek ilaçlar kullanılmamalıdır. Ameliyattan önceki üç hafta boyunca çocuğunuza herhangi bir aşı yaptırmayınız. Eğer aşının mutlaka yapılması gerekiyorsa ameliyatınız aşıdan üç hafta sonra yapılacaktır. Aktif üst solunum yolu enfeksiyonu halinde bu ameliyat yapılamaz. Bu nedenle ameliyat öncesindeki birkaç hafta boyunca çocuğunuzun hasta çocuklarla temas etmemesine, üşütmemesine dikkat ediniz.

Ameliyattan Sonra Hastanın Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Nelerdir? Ne Zaman İyileşilir?

Geniz eti ve bademcik ameliyatından sonra hastanın hasyanede yatması gerekmez. Narkozdan uyanma sırasında, hem huzursuzluk hem de uyku hali olması mümkündür. Ameliyattan sonra 3-4 saat anestezinin etkisi geçtikten sonra kontrolu yapılıp evine gönderilebilir. Genellikle hastayı kontrol altında tutmak ve aileler endişeli olduğu için hastalar hastanede 1 gece yatırılmaktadır.

Ameliyattan sonra doktorunuzun reçete ettiği ilaçlar düzenli kullanılmalıdır. Ameliyattan sonra yaklaşık 1 hafta – 10 gün boyunca devam eden boğaz ağrısı ve yutma güçlüğü ilaçlarla hafifletilir. Hafif ses değişikliği ve burundan konuşma, tat almada hafif değişiklik, çene ekleminde basınç hissi, hafif ağız kokusu olabilir. Ağız veya burundan kanama veya öksürükle kan gelmesi, şiddetli ağrı veya yüksek ateş gibi durumlarda acilen doktorunuza haber vermeniz gerekmektedir.

Narkoza veya kullanılan sakinleştirici, ağrı kesici ilaçlara bağlı olarak refleksler geçici bir süre etkilenecektir. Bu nedenle ameliyattan sonra ilk 24 – 48 saat içinde evde istirahat edilmelidir.

Ameliyatı takip eden ilk on gün yaranın korunması için sert gıdalar alınmamalıdır. Gazlı ve asitli içecek veya baharatlı ,çok sıcak yiyeceklerden kaçınılmalıdır.Girişimden sonra altı hafta süre ile aşı yapılmamalıdır.